Pomaga dłużej zachować sprawność
Rehabilitacja stanowi niezwykle ważny element leczenia, szczególnie w chorobach doprowadzających do powstawania przykurczów i niszczenia stawów. Jest kluczem do zachowania sprawności i dobrej kondycji. Poniżej kilka porad i przydatnych informacji dotyczących leczenia poprzez ruch i zabiegi.
Systematyczność. Ćwiczenia powinny być wykonywane regularnie, przez cały rok, zarówno w okresie remisji jak i zaostrzenia choroby. Niestety rehabilitacja nie zawsze jest przyjemna, nieraz sprawia ból, czujemy zniechęcenie… Wtedy najlepiej jest zrobić sobie kilkudniowy ?urlop? od ćwiczeń albo zmienić stosowany schemat ćwiczeń.
Dokładność. Ćwicząc zwracajmy uwagę na dokładność. Ruchy powinny być wykonywane powoli, starannie. Lepiej jest zrobić tylko kilka ćwiczeń, ale dokładnie, niż wiele i szybko. Trzeba unikać gwałtownych i nagłych ruchów.
Liczba powtórzeń. Stawy szybko się męczą, trzeba uważać aby ich nie nadwyrężyć. Dlatego zaleca się robienie każdego ćwiczenia krótko i po troszeczku – nie można doprowadzać stawów i mięśni do skrajnego zmęczenia. Ale pamiętajmy: sam ból mięśni po intensywnym ćwiczeniu (np. pływaniu) ma prawo się pojawić, nie bójmy się tego! To naturalne, że dawno nie używane mięśnie muszą sobie ?przypomnieć? jak się pracuje.
Gdzie ćwiczyć? Ćwiczyć możemy na łóżku, ale pod warunkiem, że jest ono twarde. Gimnastykę można także uprawiać na podłodze albo na stole (jeśli wytrzyma takie obciążenie… ;). Dla komfortu można podłożyć pod plecy karimatę.
Nic na siłę. Nie próbujmy szybko likwidować przykurczów przy użyciu siły i długotrwałych ćwiczeń, gdyż może to zaowocować bardzo silnym i bolesnym stanem zapalnym w stawie, a w konsekwencji pogorszyć stan. Przykurcze należy ?rozćwiczać? powoli, stopniowo, każdego dnia ruszać stawem o parę milimetrów więcej. Wtedy uzyskamy korzystniejszy efekt.
Różnorodność. Jest bardzo wiele sposobów zażywania ruchu dla poprawy zdrowia. Poniżej kilka przykładów aktywności:
- spacer
- jazda na rowerze treningowym lub ?w naturze? po płaskiej powierzchni (uwaga na endoprotezy – mogą się przy upadku uszkodzić!!)
- dla najmłodszych zabawa w wodzie, dla starszych – pływanie (basen, jezioro, rzeka, morze; wskazana letnia woda; w razie wątpliwości należy zasięgnąć porady lekarza)
- taniec
- rehabilitacja w domu:
Samodzielne wykonywanie prostych ćwiczeń – jednymi z najbezpieczniejszych ćwiczeń są tzw. ?ćwiczenia izometryczne?. Polegają one na tym, że z całej siły napina się mięśnie jednocześnie nie wykonując żadnego ruchu. Uwaga: nie należy jednocześnie napinać całego ciała i wstrzymywać oddechu! Najbezpieczniej jest ćwiczyć izometrycznie każdą część ciała po kolei. Można też powielać ćwiczenia, które zlecano podczas pobytu w szpitalu. Najlepiej jest jednak poradzić się w tej sprawie rehabilitanta.
Ćwiczenie z opiekunami – opiekun może skonsultować się z rehabilitantem i uzyskać szczegółowe informacje, jakie ćwiczenia są wskazane/niewskazane u chorego. Konsultujący rehabilitant powinien posiadać doświadczenie, najlepiej w dziedzinie reumatologii (choć niekoniecznie). Ćwiczenia warto łączyć z zabawą i rozrywką.
Ćwiczenia indywidualne z rehabilitantem, w ramach NFZ – pacjenci, którym choroba znacznie utrudnia wychodzenie z domu, mogą otrzymać w ramach NFZ rehabilitację domową. Taka sytuacja ma miejsce zwykle po operacji lub przy silnym pogorszeniu stanu zdrowia. W tym celu należy skontaktować się z przychodnią rehabilitacyjną, która świadczy takie usługi. W ten sposób chory ma okresowo zapewnioną gimnastykę z wykwalifikowanym rehabilitantem, kilka-kilkanaście godzin w miesiącu.
Ćwiczenia indywidualne z rehabilitantem, prywatnie (odpłatnie)
Ćwiczenia indywidualne z rehabilitantem w ramach różnych organizacji i instytucji pozarządowych.
Ćwiczenia przy pomocy podwieszek, wyciągi
Konieczna konsultacja z rehabilitantem zajmującym się chorymi reumatologicznie.
W niezbędny sprzęt (linki, pasy, bloczki, podwieszki itp.) można zaopatrzyć się w sklepie ortopedycznym. Zależnie od wskazanych ćwiczeń i wyciągów może być konieczne wkręcenie w ścianę kilku haków.
Zabiegi w domu
Leczenie zimnem
Na obrzęknięte i ucieplone stawy można zastosować zimne okłady. W tym celu należy zmoczyć mały ręcznik i włożyć go do zamrażalnika do zamarznięcia wody. Następnie zmrożony ręcznik zawija się w torbę foliowa i masuje delikatnie ze wszystkich stron staw. Można także wstawić do zamrażalnika szklankę z wodą i zamoczonym w niej patyczkiem do lodów. Po zamarznięciu otrzymujemy kostkę lodu na patyku. Lód owija się folią i trzymając za patyczek masuje staw.
W aptece można nabyć okłady wielorazowego użytku, które schładza się w zamrażalniku (tzw. ?coldhot pack?, można je także używać do ciepłych okładów) i po zawinięciu w ręczniczek przykłada do stawu.
Zabieg powinien trwać od kilku do kilkunastu minut na jeden staw. Po schłodzeniu staw należy ?rozruszać? przez ok.10 minut. Skóra podczas schładzania powinna być stale sucha! Szczególnie poleca się schłodzenie stawu tuż przed jego ćwiczeniem. Konieczna konsultacja z lekarzem prowadzącym w celu zasięgnięcia porady czy nie ma przeciwwskazań do leczenia zimnem.
Leczenie ciepłem
W razie porannej sztywność można przyłożyć na chore stawy ciepłe okłady (np. ręcznik zmoczony gorącą wodą owinięty folią). W aptece można nabyć okłady wielorazowego użytku, które ogrzewa się w gorącej wodzie (tzw. ?coldhot pack?, można je również używać do zimnych okładów).
Okład przykłada się na ok. 15 minut. Okład nie może parzyć skóry, w tym celu można go dodatkowo owinąć w ręcznik.
Aby mieć pewność, że ciepłe okłady są wskazane dla danego chorego, przed ich zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem.
Gimnastyka i/lub zabiegi poza domem
- w przychodniach rehabilitacyjnych najbliższych miejsca zamieszkania
- na oddziałach rehabilitacyjnych
- w sanatorium
- w szpitalu
Szczególnie godne polecenia są ośrodki Centrum Kształcenia i Rehabilitacji (CKiR), szersze informacje na stronie: CKiR. CKiR oferuje rehabilitację na bardzo wysokim poziomie, zarówno w ramach NFZ (od 18 r.ż.) jak i prywatnie (w indywidualnych przypadkach także dzieci).
Rehabilitacja a wyjazd
Rehabilitację można także prowadzić w trakcie wakacji, wyjazdów, z daleka od przychodni rehabilitacyjnych i zabiegów. Jako przykład może tu posłużyć ? wspomniana już wcześniej ? kąpiel w jeziorze, a także sporty (piłka nożna, siatkówka, jazda na łyżwach itp.). Niektóre zabawy ruchowe także pomagają utrzymać kondycję chorego (lepienie bałwana, wycieczki, zabawa ?w berka?, zjeżdżanie na sankach i ?jabłuszku? itp.).
Najlepiej jest wtedy, kiedy miejsce wypoczynku sprzyja ruchowi chorego (np. wyjazd nad wodę, aby zapewnić możliwość pływania albo pobyt w ośrodku, gdzie można wypożyczyć rower).
Profilaktyka
Należy także pamiętać o stosowaniu następującej profilaktyki:
- likwidować powstające przykurcze i nie dopuszczać do powstawanie nowych!
- dbać o symetryczne obciążenie kręgosłupa i kończyn (np. wygodne krzesło z oparciem pod plecy i podparciem pod nogi, chodzenie prosto, bez przechylania się na boki i kuśtykania),
- nosić wygodne obuwie stabilizujące kostkę,
- starać się samemu wykonywać wszystkie czynności także wtedy, kiedy samopoczucie nie jest najlepsze,
- utrzymywać prawidłową wagę.
Opracowanie: lek. Agnieszka Borkowska
Specjalne podziękowania dla pani mgr rehabilitacji Bożenie Kuciel za konsultację merytoryczną.
Naszym celem jest przekazywanie wiedzy. Dołożyliśmy wszelkich starań, aby informacje zawarte na stronie były rzetelne, ale nie znaczy to, że mogą zastąpić poradę lekarską. Bezpieczne postępowanie gwarantuje tylko porada specjalisty. Nie ponosimy odpowiedzialności za ewentualne niekorzystne skutki, powstałe w wyniku wykorzystania informacji zawartych na naszej stronie.